Leki przeciwzapalne takie jak aspiryna, ibuprofen czy diklofenak już wiele lat temu próbowano wykorzystywać w procesie kształtowania sylwetki. Popularną praktyką było dodawanie ich do spalaczy tłuszczu, obecnie coraz więcej mówi się o tym jak mogą wspomagać budowę masy mięśniowej. Ich główny mechanizm działania polega na hamowaniu aktywności cyklooksygenazy. Jakie efekty możemy notować z tego tytułu oraz jakie zagrożenia niesie ze sobą stosowanie tego rodzaju preparatów?
Sekrety cyklooksygenazy
Zacznę od bardzo skrótowego wyjaśnienia mechanizmu działania poszczególnych izoform cyklooksygenzy. Enzymy te katalizują przemiany fosfolipidów błon komórkowych i prowadzą do powstania prostaglandyn, prostacyklin i tromboksan. Generalnie wyróżniamy dwie najważniejsze izoformy cyklooksygenazy (COX), cyklooksygenazę-1 (COX-1) i cyklooksygenazę-2 (COX-2) i tu można powiedzieć, że COX-1 odpowiada m.in. za utrzymanie homeostazy organizmu, w tym produkcję śluzu w żołądku. COX-2, wpływa m.in. na produkcję prostaglandyn-2 (PGE-2) i jej aktywacja silnie powiązana jest z reakcjami o charakterze zapalnym i dalszą odpowiedzią immunologiczną organizmu. To oczywiście bardzo wybiórcze omówienie mechanizmów działania poszczególnych form COX. Okazuje się również, że prostaglandyny-2 mogą negatywnie wpływać na syntezę białek mięśniowych, hamując ją w pewnym stopniu, takie zjawisko jest najsilniej zaznaczone w obrębie włókien mięśniowych typu I.
Leki przeciwzapalne
Zwykle sięgamy po nie kiedy jesteśmy przeziębieni lub mamy gorączkę mowa tu o aspirynie czy ibuprofenenie. Ich działanie polega na hamowaniu działania cyklooksygenazy, co zmniejsza produkcję prostaglandyn, a w konsekwencji łagodzi stan zapalny, a przy okazji dolegliwości bólowe. Leki te jednak niosą ze sobą sporo zagrożeń, przede wszystkim nie działają selektywnie, innymi słowy hamują aktywność zarówno COX-1 jak i COX-2. Kiedy stosujemy popularną aspirynę, jej nieselektywne działanie sprawia, że zahamowane jest m.in. prawidłowe wydzielanie śluzu w żołądku, stąd bardzo wiele mówi się o niekorzystnym działaniu tych leków na przewód pokarmowy. Tu warto podkreślić, że w dużej mierze wynika to właśnie z faktu, oddziaływania na COX-1 i hamowanie produkcji prostaglandyn-1 (PGE-1). Dodatkowo należy pamiętać, że niesteroidowe leki przeciwzapalne skutecznie niszczą mikroflorę jelitową, co w długofalowym wymiarze czasowym może mieć bardzo poważne konsekwencje zarówno w kontekście kształtowania sylwetki jak i zdrowia. Z tego powodu absolutnie nie zachęcam do stosowania tego rodzaju leków, szczególnie jeśli doszukujemy się w nich potencjalnego wsparcia w kształtowaniu sylwetki, jest na to jednak pewna recepta, o której za chwilę.
Na początek odsuńmy to na bok i przyjrzyjmy się jak inhibitory cyklooksygenazy mogą wspierać rozwój muskulatury.
Wzrost włókien typu I i II
W jednym z badań w którym udział wzięło 36 niewytrenowanych mężczyzn, oceniano wpływ inhibitorów cyklooksygenazy na rozwój muskulatury. Badanie trwało 12 tygodni, a ochotników podzielono na dwie grupy.
Grupa 1 przyjmowała każdego dnia 4000 mg paracetamolu lub 1200 mg ibuprofenu (to naprawdę duże dawki dodajmy!)
Grupa 2 – przyjmowała placebo
W obu grupach prowadzono trening oporowy 3 razy w tygodniu, a następnie oceniano zmiany w obrębie włókien mięśniowych typu I i typu II.
Jak widać ogólne przyrosty masy mięśniowej w grupie z lekami przeciwzapalnymi były większe, jeśli chodzi o grubość włókien typu II w obu grupach zanotowano przyrost (finalnie 1,432 +/- 499 μm2 w grupie 2 i 1,825 +/- 400 μm2 w grupie 1), jednak grupa z lekami przeciwzapalnymi zanotowała o 11 % lepsze rezultaty. Natomiast w przypadku włókien typu I, przyrosty na poziomie 28 % zanotowano tylko w grupie 1 (finalnie 1,388 +/- 660 μm2).
Warto jednak podkreślić dość istotny fakt, ochotnikami byli mężczyźni w podeszłym wieku i z dużą dozą prawdopodobieństwa można powiedzieć, że u młodych, wytrenowanych ludzi, tak dobre efekty są nie do osiągnięcia. Niemniej daje nam to pewien obraz, bezpośredniego działania inhibitorów cyklooksygenazy na rozwój muskulatury, który jak wcześniej wspominałem najsilniej zaznaczony jest w obrębie włókien typu I (co wynika prawdopodobnie z faktu większej aktywności szlaków COX-2/PGE-2 w ich obrębie).
Aspiryna jako suplement?
Zdecydowanie nie! Mimo, że tego rodzaju leki w krótkim wymiarze czasowym mogą teoretycznie korzystnie wpływać na rozwój masy mięśniowej, to w szerszej perspektywie mogą bardzo niekorzystnie wpływać m.in. na przewód pokarmowy. Jest tu jednak pewne rozwiązanie, możemy skorzystać z bardziej selektywnych inhibitorów cyklooksygenazy, których działanie dotyczy głównie COX-2/PGE-2, taki zabieg z pewnością nie niesie za sobą tak wielkiego zagrożenia i być może pozwoli notować korzyści w sferze sylwetkowej (choć oczywiście nie należy nastawiać się na spektakularne rezultaty). Dobra wiadomość jest taka, że nie musimy w tym celu sięgać po leki, a rozwiązanie znajduje się w kuchni. Przyprawy takie jak kurkuma mogą w pewnym stopniu wykazywać cechy selektywnych inhibitorów COX. Niestety przyswajalność kurkuminy w przypadku podawania doustnego może być dość niewielka, ale i z tym problemem można sobie poradzić, wystarczy połączyć ją z piperyną, co znacznie zwiększy jej absorpcję. W praktyce oznacza to dodanie do posiłków kurkumy i czarnego pieprzu i takie właśnie połączenie polecam stosować, po pierwsze z uwagi na walory smakowe, po drugie szerokie spektrum działania pro-zdrowotnego i po trzecie z uwagi na potencjalne korzyści w kształtowaniu sylwetki.
Jacek Bilczyński
Referencje:
“Local NSAID infusion inhibits satellite cell proliferation in human skeletal muscle after eccentric exercise.” Journal of applied physiology 107.5 (2009): 1600-1611.
“The Use of Nonsteroidal anti-inflammatory drugs for exercise-induced muscle damage.” Sports medicine 42.12 (2012): 1017-1028.
„Neuroprotective and Antiinflammatory Properties of a Novel Demethylated Curcuminoid.” Antioxid Redox Signal. 2009 Mar; 11(3): 449–468.
„Recent Developments in Delivery, Bioavailability, Absorption and Metabolism of Curcumin: the Golden Pigment from Golden Spice.” Cancer Res Treat. 2014 Jan; 46(1): 2–18.
„Influence of piperine on the pharmacokinetics of curcumin in animals and human volunteers.” Planta Med. 1998 May;64(4):353-6.
“Prostaglandin E 2 induces transcription of skeletal muscle mass regulators interleukin-6 and muscle RING finger-1 in humans.” Prostaglandins, Leukotrienes and Essential Fatty Acids (PLEFA) 88.5 (2013): 361-364.
“Effects of prostaglandins and COX-inhibiting drugs on skeletal muscle adaptations to exercise.” Journal of Applied Physiology 115.6 (2013a): 909-919.
“Prostaglandin and myokine involvement in the cyclooxygenase-inhibiting drug enhancement of skeletal muscle adaptations to resistance exercise in older adults.” American Journal of Physiology-Regulatory, Integrative and Comparative Physiology 304.3 (2013b): R198-R205.
“COX Inhibitor Influence on Skeletal Muscle Fiber Size and Metabolic Adaptations to Resistance Exercise in Older Adults.” J Gerontol A Biol Sci Med Sci (2016): Advance Access publication January 27, 2016.